Lichten en
Dagmerken

Lichten en Dagmerken: Zien en Gezien Worden

Op het water zijn er geen lantaarnpalen. Zodra de zon ondergaat (of de mist opkomt), ben je volledig afhankelijk van navigatieverlichting. Deze lichten vertellen je niet alleen waar een schip is, maar vooral wat het is. Is het een tanker van 300 meter? Een zeilboot? Of ligt het schip voor anker? Voor Klein Vaarbewijs 1 en Klein Vaarbewijs 2 moet je deze lichtkarakters en de bijbehorende “dagmerken” (voor overdag) kunnen dromen.

Welke soorten lichten zijn er?

Navigatieverlichting is gestandaardiseerd. Elk licht heeft een specifieke kleur en een specifieke sector (de hoek waarin het schijnt).

Naam Licht	Kleur	Sector (Hoek)	Functie
Toplicht	Wit	225° (Naar voren)	Geeft aan: “Ik ben een motorschip”. Te zien van voor en opzij.
Boordlichten	Rood (Bakboord) Groen (Stuurboord)	112,5° (Elk)	Geeft de vaarrichting aan. Samen met het toplicht vormen ze 225°.
Heklicht	Wit	135° (Naar achteren)	Te zien als je iemand inhaalt (oploper).
Rondom schijnend	Wit / Rood / Groen	360° (Rondom)	Zichtbaar vanuit elke hoek. Vaak gebruikt bij ankeren of kleine boten.

Welke lichten (of tekens) voer je overdag?

Overdag voer je in principe geen lichten, tenzij het zicht ernstig beperkt is (mist/zware regen). In plaats van lichten gebruik je overdag Dagmerken. Dit zijn zwarte vormen die je hoog in de mast of op het dek hijst.

Belangrijke dagmerken voor de pleziervaart:

• Zwarte Kegel (punt omlaag): Zeilboot die óók op de motor vaart (geldt dan als motorboot!).
• Zwarte Bol: Schip ligt ten anker.
• Gele Cylinder (BVA): Schip beperkt door diepgang (alleen op zee/Westerschelde).

Welke lichten voer je ‘s nachts?

Zodra de zon ondergaat (van zonsondergang tot zonsopgang) is verlichting verplicht. De configuratie hangt af van je boot.

1. Kleine motorboot (< 7 meter en max 13 km/u)

• Minimaal: Een rondom schijnend wit licht (bijv. toplichtje op een stokje).
• Mag ook: Hetzelfde als een grote motorboot (zie punt 2).

2. Motorboot (< 20 meter)

• Toplicht: Wit (voorop).
• Boordlichten: Rood en Groen.
• Heklicht: Wit (achterop).
• Optie: Op schepen < 12m mag het toplicht en heklicht gecombineerd zijn in één rondom schijnend wit licht, plus de boordlichten.

3. Zeilboot (Onder zeil, zonder motor)

• Boordlichten + Heklicht.
• Let op: Een zeilboot voert GEEN toplicht. (Ezelsbruggetje: Een toplicht zit in de mast, dat schijnt tegen het zeil. Dus: Zeilen = geen toplicht).
• Optie: Een driekleurenlicht in de top van de mast (Rood/Groen/Wit gecombineerd).

4. Schip ten Anker

• Rondom schijnend wit licht.

Veiligheid en Zichtbaarheid

Verlichting is niet alleen “moeten van de wet”, het is je veiligheid.

1. Verblinding: Gebruik aan dek geen felle zaklampen, koplampen of sfeerverlichting tijdens het varen. Dit verblindt jezelf en andere schippers, waardoor de navigatielichten niet meer te zien zijn.
2. LED: Oude gloeilampjes gebruiken veel stroom. Moderne goedgekeurde LED-navigatieverlichting is veel zuiniger en helderder.
3. Reserve: Zorg altijd voor een waterdichte zaklamp met reservebatterijen. Als je elektra uitvalt, is dit je enige manier om gezien te worden.

Lichten & Zichtbaarheid in Klein Vaarbewijs 1 (KVB1)

Bij KVB1 ligt de focus op de basisregels van het BPR en het herkennen van “normale” schepen. 3 Voorbeeldvragen KVB1:

Vraag	Antwoord & Uitleg
Vraag 1: Je ziet in het donker een enkel wit licht (rondom schijnend). Wat voor schip kan dit zijn?	Een klein motorschip (< 7m) of een schip ten anker. Uitleg: Dit is de minimale verlichting voor een sloepje, maar ook het ankerlicht voor een jacht.
Vraag 2: Je vaart overdag met je zeilboot op de motor én de zeilen omhoog. Wat moet je voeren?	Een zwarte kegel met de punt naar beneden. Uitleg: Zodra de motor meehelpt, ben je wettelijk een motorboot en moet je wijken voor andere zeilers. De kegel laat dit zien.
Vraag 3: Je ziet een rood en een groen licht naderen, en daarboven een wit licht. Wat komt er op je af?	Een klein motorschip (< 20m) recht van voren. Uitleg: Je ziet beide boordlichten (dus hij vaart recht op je af) en het toplicht (dus het is een motorboot).

Lichten & Zichtbaarheid in Klein Vaarbewijs 2 (KVB2)

Bij KVB2 wordt het complexer. Je moet lichten van sleepboten, onmanoeuvreerbare schepen en vissers kunnen herkennen volgens het BVA (Zeevaartregels). 3 Voorbeeldvragen KVB2:

Vraag	Antwoord & Uitleg
Vraag 1: Je ziet op zee twee rode lichten recht boven elkaar in de mast. Wat betekent dit?	Schip onmanoeuvreerbaar (Not Under Command). Uitleg: De kapitein zegt: “Ik heb pech, ik kan niet uitwijken, blijf uit mijn buurt.” Ezelsbrug: “Red over Red, Captain is Dead”.
Vraag 2: Een sleepboot sleept een schip en de sleep is langer dan 200 meter. Welke lichten voert de sleepboot (boven elkaar)?	Drie witte toplichten loodrecht onder elkaar. Uitleg: Normaal heeft een sleepboot 2 toplichten. Bij een sleep > 200m worden dit er 3.
Vraag 3: Wat betekent een geel licht boven een wit licht?	Een slepend schip (achterop gezien). Uitleg: Een sleepboot voert naast het normale witte heklicht, daarboven een GEEL heklicht.