Goed
Zeemanschap

Goed Zeemanschap: De Belangrijkste Regel op het Water

Als je het Binnenvaartpolitiereglement (BPR) leest, zie je honderden regels over voorrang, verlichting en tekens. Maar er is één regel die boven alles staat: Goed Zeemanschap.

Goed Zeemanschap is het vangnet van de wet. Het is de verplichting voor elke schipper om zijn gezonde verstand te gebruiken en ongelukken te voorkomen, zelfs als dat betekent dat je van de regels moet afwijken. Op deze pagina leggen we uit wat dit juridisch en in de praktijk betekent.

Wat is de definitie van Goed Zeemanschap?

Goed Zeemanschap staat beschreven in Artikel 1.04 (De voorzorgsmaatregel) en Artikel 1.05 (Afwijking van het reglement) van het BPR.

In het kort komt het hierop neer:

1. Voorkom gevaar: Je moet alle voorzorgsmaatregelen nemen die nodig zijn om schade aan schepen, mensen of de omgeving te voorkomen.
2. Nood breekt wet: Als er onmiddellijk gevaar dreigt, moet je van de regels afwijken als je daarmee een aanvaring kunt voorkomen.

De Gouden Regel: Veiligheid gaat altijd boven het “gelijk hebben”. Je mag nooit een aanvaring forceren omdat je toevallig voorrang hebt.

Hoe werkt Goed Zeemanschap in de praktijk?

Het verschil tussen de “droge regels” en Goed Zeemanschap is soms lastig te zien. Onderstaande tabel laat zien hoe je de regel toepast in concrete situaties.

De drie pijlers van Goed Zeemanschap

Goed Zeemanschap gaat verder dan alleen sturen. Het begint al voordat je de motor start. Je kunt het opdelen in drie fases:

1. De Voorbereiding (Het schip en de reis)

Je bent verplicht te zorgen dat je schip technisch in orde is. Ga je het water op met een motor die steeds uitvalt, zonder reddingsvesten of met te weinig brandstof? Dan handel je in strijd met goed zeemanschap. Ook het checken van het weerbericht hoort hierbij.

2. De Uitvoering (Gedrag op het water)

Hieronder valt het naleven van de vaarregels, maar ook het anticiperen op fouten van anderen. Je moet altijd een uitkijk houden (rondom kijken) en luisteren (marifoon/geluidsseinen).

3. De Schipper (Bekwaamheid)

Jij bent als schipper verantwoordelijk. Ben je onder invloed van alcohol (max 0,5 promille), medicijnen of ben je erg vermoeid? Dan ben je niet bekwaam om te varen. Je brengt dan anderen in gevaar, wat een overtreding is van Artikel 1.04.

Goed Zeemanschap en het Vaarbewijs Examen

Op het examen voor Vaarbewijs 1 en Vaarbewijs 2 kom je dit begrip vaak tegen in strikvragen.

De valkuil: In examenvragen wordt vaak een situatie geschetst waarbij jij volgens de regels voorrang hebt, maar een aanvaring dreigt.

Het juiste antwoord: Het antwoord is dan nooit “Ik vaar door want ik heb voorrang”. Het juiste antwoord is altijd een variant van: “Ik wijk uit, geef geluidsseinen en doe alles om een aanvaring te voorkomen.”

Relatie met Vaarbewijs 2:

Bij KVB2 (groot water) wordt Goed Zeemanschap nog belangrijker. Denk aan navigeren in dichte mist. Zelfs als je geen radar hebt, moet je kunnen besluiten om niet uit te varen. Doe je dat wel, dan schend je de regels van Goed Zeemanschap.

Is Goed Zeemanschap strafbaar?

Ja. De politie en Rijkswaterstaat kunnen je bekeuren op basis van Artikel 1.04 BPR, zelfs als je geen specifiek verkeersbord negeert.

Dit wordt ook wel het Kapstokartikel genoemd. Als jij gevaarlijk vaart (bijvoorbeeld slalommen tussen boten door, of met hoge snelheid vlak langs zwemmers varen), maar er is geen specifieke regel die dat verbiedt, schrijft de agent de boete uit op basis van Goed Zeemanschap.